ژياني كاروانچي‌يةكاني سةرسنووري كوردستان

زنجيرة وتاريَك لةبارةي

ريَورَةسمةكاني ولآتي كوردةواري

دوكتؤر سؤران كوردستاني


كورتةوتاري نؤهةم

 ذياني كاروانضي‌يةكاني سةرسنووري كوردستان

    ناوضةي سةردةشت لة مانطي طولآندا يةكجار دلَنشين و خوش‌ديمةن و سةرسةوزة. لة دةوروبةري شارة رةنطينةكةي سةردةشتدا، ريَي هاوينةهةواري (بيَوران)مان طرتووةتة بةر.

    بيَوراني خواريَ، ديَ‌ييَكي خونضيلانةي سةرسنوورة كة نزيكةي سةد مالَيَك ئةبيَ و كةوتووةتة سيَ كيلؤمةتريي شاري سةردةشتةوة. ئامانجي سةفةرةكةشمان ئاورَدانةوةييَكة لة ذياني خةلَكي ئةم ديَية و ئاشنا بوونيَكة لةطةلَ بارةبةران و كاروانضيياني ديَية مةرزييةكاني مةلَبةندي موكريان.

    ثيَشوازيي خةلَكي بيَوران، وةك تايبةتمةندي و رةسميَكي نةتةوةيي، زؤر طةرم و ئينساني‌ية و طةورة و بضووكي ئةم ئاوايي‌ية بةرةو ثيريمانةوة ديَن و بة سةر و رووييَكي خؤشةوة وةرماندةطرن.

    شيَوةي ميعماريي ئةم ديَية، شيَوةييَكي طشتي‌ية لة ناوضة كويَستاني‌يةكاني ولآتي كوردةواري. كؤلآنةكان بةردةلآن و تةنطةبةرةن؛ خانووبةرةكانيش بةردين و ضين ضين و ثليَكانين.

    سةرثاكي ثياواني ئةم ديَية و زؤربةي ئاوايي‌يةكاني سةرسنووري ئةم مةلَبةندة، بة هؤي هةلومةرجي جوغرافيايي و لةبةر كةم بووني زةوي و زاري كةشاوةرزييةوة، كاروانضين و لة ريَي بارةبةري و ئيَسترداري‌يةوة ذيانيَكي ثرُ لة رةنج و مةترسي و تيَكوَشاني بةردةوام ئةبةنة سةر.

    لاية لايةي ئاراميدةري دايكي دلَسوَز و داويَن ثاكي ئةمرَؤ، ثةروةردةكر و ثيَطةييَنةري ثياواني ضالاك و دلَثاك و رةنجكيَشي داهاتووة لة طؤرَةثاني تيَكؤشاني بيَ‌وضاني ذياندا .. كة ئةمة ئةزموونيَكي هةميشةيي بووة لة ولآتي كوردةواريدا.

    ضايخانةي ئاوايي، شويَني كؤبوونةوة و بة يةك طةييشتنةوةي كاروانضيانة. هةموو رؤذيَ لة زةردةثةرَي ئيَواراندا، بارةبةران ئةطةرَيَنةوة بؤ بو ئاوايي و ديَن ليَرةدا بة ضاي خواردنةوة و طفتؤطؤ و طويَ طرتن لة نةواي شمشالَ رايدةبويَرن و دةحةسيَنةوة. هةر وا بة دةم قسة و باسةوة، سةبارةت بة ئيش و كاري داهاتوويان قةول و قةرار دادةنيَن و لةبارةي طيروطرفتي كاروباري رؤذانةشيان باس دةكةن.

    جا نالَبةندي ثيشةييَكي ديَرينة لة كوردةواريدا؛ بةتايبةت لة طوندة مةرزي‌يةكانا؛ كة لةبةر راطرتني ئةسث و ئيَستر بؤ باركيَشان، هةر لة كؤنةوة ئةم ثيشةية رميَني هةية. ئةسث و بةتايبةت ئيَستر، لة ذياني خةلَكي ئةم طوندةدا، دةوريَكي يةكجار سةرةكي و طرينط ئةبينيَ. ئيَستر يا قاتر بة هؤي ثرَتاقةتي و ديَرماندوو بوونيةوة،‌ بة حةيوانيَكي باركيَشي زؤر بةنرخ و بايي ديَتة ذمار؛ هةر بؤيةش رادةطيرريَُ و زؤر بة دلَسؤزييةوة خزمةتي دةكريَ. زؤر جار رزق و رؤزيي بنةمالَةييَك بةستراوة بة يةك دوو ئيَسترةوة. جا كاروانضييان لة ريَي وةرطرتني كريَ باري ئةم ئيَسترانةوة، خؤيان و خاوخيَزانيان بةخيَو دةكةن.

    كورتاندووري (كؤثان دووري) يةكيَكي‌ترة لة ثيشة خؤمالَييةكاني ديَهاتي سةرسنووري ولآتي كوردةواري. لة هةر ديَ‌ييَكي سةرسنووردا، زؤر جار يةك دوو كةس بةم كارةوة خةريكن و لةم ريَطايةوة رزق و رؤزييان بؤ حةوالَة كراوة.

    كاروانضييان، دوو دوو و سيَ سيَ، يان جاري وا هةية بة دةستةجةمعي دةضنة كاروان. ئةمانة لة ثاش بار ليَدان و توند كردنةوةي تةنطةي ئيَسترةكانيان، كؤلآن بة كؤلآن لة ئاوايي‌يةوة وة دةر دةكةون و هةورازة ريَي كاروانرَةو ئةطرنة بةر.

    جا لةسةر ريَُي كاروانضي، طةليَك خةتةر و مةترسي هةية. بيَُجطة لة ماندوو بوون و تينوو و برسي مانةوة و هةروةها خةتةري حةيواناني درَندةي كيَوي و طةستةي مار، هةلَةنطووتن و بةربوونةوةي ئيَستر و بارةكةي لة هةلَديَُران و كويَرةرَيَي شاخةكان، يةكيَ لة طةورةترين خةتةراتي ئةم كارة تاقةت‌برَُ و دذوارةية.

    باري كاروانضييان بؤ بردن و فرؤشتن يا طورَينةوة، بريَتي لة دةخلَ و داهاتي بيَستانداري و باخداري؛ وةهةروةها ثةنير و ثيَست و خوري و شتي وا. لةو سةريشةوة بارةكةيان بريَتي‌ية لة ثيَداويستي ذياني رؤذانةي خةلَكي طوندةكةيان يا ئةو شتانة وا لة بازارَي شاردا رميَنيان هةية.

    جا تةنيا سةرضاوةي رزق و رؤزيي بنةمالَةي كاروانضي لةم ديَيةدا، كريَ‌بارة كة ئةويش بة زةحمةت و كويَرةوةري و طيان لةسةر دةست دانان، خانةوادةييَكي ثيَ بةخيَُو دةكريَ. خؤ بيَجطة لة بيَكاريي ضةن مانطةي فةسلَي سةرما و سؤلَ، كؤماييَك كةند و كؤسثي ورد و درشتي ديكةش، وةكوو كةوتنة ناو كةمين و دةسطير كران و بار ليَ طيران و .. هةر ئةميَنيَتةوة،‌ كة ئيتر بؤمان روون ئةبيَتةوة كة تا ضة ئةندازة‌ييَك ذيان و كار و فرماني  كاروانضيان سةخت و ئةستةم و ثرَمةترسي و طيان‌ئةستيَنة ..

    ئةمرَؤ طؤيا ضةن كاروانضي‌ييَك وة‌درةنطيَ كةوتوون و بنةمالَةكةيان دلَ نيطةرانن و ضاوةرَواني دةكةن كة زوو بة زوو بطةرَيَنةوة. جا بؤية خةلَكي ئاوايي‌يةكةش هةموو بةثةرؤشن و ويَكرَا هاتوونةتة سةر بانان و ئينتزاري ئةكيَشن كة كاروانضيان ئيشالَلآ بة سةلامةتي بطةرَيَنةوة ..

    سةرةنجام، لة رةحمي خواوة، وا ئةبيَ كة كارةواني بارةبةراني سةرسنوور وةدةر دةكةون و خةلَك مزطيَنيي طةرَانةوةي بؤ يةكتر ئةبةن.

    بة كورتي و كرمانجي، ذياني كاروانضي، رةنج و خةم و ئينتزارة لة ثيَناوي بة دةس هيَناني ثارووة نانيَكي حةلآلَ و ذيانيَكي سادة و طوزةرانيَكي ثرَ لة زةحمةت و قةنةعةتدا.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

4 × دو =