حكیمه و ادیبه نامی كردستان شیخ‌زاده درخشنده خانم آیتی(مردوخ)

نوشته دكتر سوران كردستانی

شیخ‌زاده درخشنده‌ خانم آیتی (مردوخ)، شهیر به «شیخ‌زاده شنی خانم»، دخت گرامی آیت‌الله شیخ محمد مردوخ كردستانی، یكی از برجسته‌ترین زنان مؤمنه و صالحه خاندان مشایخ (سادات) مردوخیِ حسنی بشمار است. وی در 2/ 1/ 1293 خورشیدی، مطابق با 1332 هجری قمری، در سنندج ولادت یافته؛ و در شب دوازدهم ربیع‌الاول 1397 هجری قمری، مطابق با 1/ 12/ 1356 خورشیدی، مصادف با ولادت باسعادت حضرت رسول اكرم(ص)، در سن 63 سالگی در سنندج، متوفی گردیده است. مدفن او در ضلع غربی حجره خانوادگیِ ملا احمد نودشی، بر فراز تپه شرف‌الملك (یا تپه شیخ محمد باقر) در سنندج واقع شده است.

رشته نسبی شیخ‌زاده شنی خانم

الف ـ سلسله نسب پدری:

درخشنده، بنت شیخ محمد مردوخ آیت‌الله كردستانی،‌ از نسل امیر محمد بابامردوخه اعلیجد مشایخ مردوخی اورامان، از سلاله مطهر حضرت امام حسن مجتبی(ع).

ب ـ سلسله نسب مادری:

شیخ‌زاده درخشنده خانم دخت سیدزاده خدیجه خانم از خانواده حجه‌الاسلام كردستان و از نسل شیخ مصطفی تختوی مردوخی، از سلاله حضرت امام حسن مجتبی(ع).

شیخ‌زاده درخشنده خانم یكی از زنان فاضله خاندان سادات مردوخی است. وی قرائت و تفسیر قرآن و احادیث بنوی و نیز گلستان و بوستان سعدی و دیوان خواجه حافظ شیرازی را در محضر والد دانشمندش فراگرفته است.

افزون بر این فضایل، وی از زنان ادیبه كُرد بوده و در عرصه ادبیات فولكلوری زبان كردی استعداد و خلاقیت چشمگیری نشان داده است. وی دهها افسانه و داستان و حكایت كردی و نیز مجموعه‌ای از پند و امثال و نكات شیرین ادبی را روایت نموده كه این مجموعه غنی از سوی نگارنده این سطور ضبط و ثبت و تدوین گردیده است.

علاوه بر موارد یادشده، شیخ‌زاده درخشنده‌ خانم در چندین رشته هنری نیز مهارت تام داشته است، از جمله: نقاشی بر پارچه؛ گلدوزی؛ ملیله دوزی؛ پولك دوزی؛ منجوق دوزی و گلابتون دوزی.

خصوصیات اخلاقی و سجایای والای شیخ‌زاده درخشنده خانم

شیخ‌زاده درخشنده خانم آیتی، سیده‌ای عفیفه از تبار مشایخ مردوخی كردستان، زنی بوده مؤمنه و پارسا، با نهایت توكل بر خدا، پیرو قرآن و سنت رسول‌الله(ص)، و معتقد و عمل‌كننده به شعائر و دستورات اسلامی. وی دوستدار سینه‌چاك خاندان گرامی اهل بیت عصمت و طهارت بوده و این مودت مقدس را بزرگترین افتخار زندگی خویش می دانسته؛ آنچنانكه نام پنج تن آل عبا و امامان معصومین و اولیاء عظام و مشایخ و پیران طریقت، همواره عطر كلامش بوده است. زنده یاد شیخ‌زاده شنی به عارف نامی شیخ عبدالقادر گیلانی (قدس سره ) و نیز به طریقت نقشبندی و مشایخ كبار این طریقه عرفانی ارادتی خاص داشته، و به ویژه به شیخ علی حسام‌الدِین نقشبندی از مشایخ والامقام نقشبندی در كردستان، تعلّق خاطری وافر نشان داده است.

از دیگر مكارم اخلاقی شیخ‌زاده درخشنده آیتی، مهربانی و خوشرفتاری و خوشرویی وی را می توان به یاد آورد. وی در سراسر زندگانی پربركت و باصفای خویش، به لباس اصیل كردی ملبس بوده، از طب سنتی و خواص گیاهان دارویی كردستان سررشته داشته و از همه اینها برتر، هیچگاه از ادای فریضه نماز و قرائت قرآن و ادعیه مأثوره غفلت نورزیده است. حقیر نگارنده این سطور كه نوه دختری اوست، از دریای مهرش جرعه‌ها نوشیده و از خرمن دانشش خوشه‌ها چیده و زبان مادریش را به بركت وجود مبارك و انفاس قدسی وی فراگرفته و ادبیات فولكلوری كردی را در دامان مطهر او آموخته و بالاتر از اینها، مسیر زندگیش را به راهنمایی و راهبری وی برگزیده، و محبت و مودّت خاندان اهل بیت رسول‌الله (ص) را از بركت نیت پاك او در ذهن و دلش جای داده است.

روانش شاد و مزارش منور باد. خداوند مهربان وی را از فردوس بُرین بهره‌مند فرماید و او را با جد‌ه‌اش سیده النّساء‌العالمین حضرت فاطمه زهرا(ع)، محشور گرداناد.