بیوگرافی بانو توران فرهنگی استاد فولکلور و ادبیات شفاهی کردی
توران خانم فرهنگی
دخت گرامی محمد رضا بیگ اردلانی
نوه ارجمند آیت‌الله شیخ محمد مردوخ کردستانی
وی به سال 1309 شمسی در «رمشت» از روستاهای سنندج، دیده به جهان گشوده است. دوران کودکی و نوجوانی را در زادگاه و منزل پدری خویش سپری نموده، و سپس در اوان جوانی به علت متارکه والدینش، به منزل آیت‌الله شیخ محمد مردوخ نقل مکان کرده و در کنف حمایت والده ماجده‌اش شیخ زاده درخشنده مردوخ (آیتی)، پرورش یافته است.
توران خانم، تحصیلات ابتدایی را به صورت متفرقه در سنندج آغاز نموده، و تحصیلات متوسطه را تا سیکل اول در کلاسهای شبانه دبیرستان مستوره اردلان سنندج ادامه داده است.
توران خانم فرهنگی دو بار ازدواج نموده و از همسر اولش مظفر فریور، صاحب یک پسر گشته که به (دکتر سوران کردستانی) اشتهار یافته است. نیز از همسر دومش دارای سه پسر شده است به نامهای: بختیار، شهریار و شاهین کردی.
بانو توران فرهنگی، در دامان مادری پرورش یافته که از نوادر زنان مومنه و صالحه سنندج به شمار می آمده است.
وی فولکلور و ادبیات شفاهی کردی را از مادر خویش شیخ زاده درخشنده خانم مردوخ آموخته و از گنجینه خاطرات و ذخایر ارزشمند فکری و اخلاقی آن بزرگوار بهره‌های فراوان برگرفته است.
علاوه بر اینها، توران خانم زنی بسیار بافراست و اندیشمند و مدبر بوده و در غالب موضوعات اجتماعی و حتی مسایل شرعی و دینی صاحب رأی و نظر بوده است. به طوری که در خلال زندگیش همواره مورد مشورت اطرافیان و آشنایان قرار گرفته است. هم ازینرو، پیوسته مورد احترام و تکریم همگان واقع شده و از ارج و منزلت خاصی برخوردار بوده است.
توران خانم فرهنگی، در سی سال آخر زندگانیش از بیماری رماتیسم مفصلی رنج می برد و به همین علت خانه‌نشین و زمینگیر گشته بود. اما با این حال، هرگز از تعقل و تفکر و رفتار و کردار والایش کاسته نشد و هماره شمع فروزان انجمن و درخت پرثمر تجربه بود و اطرافیان از حلاوت سخنش بهره‌مند بودند ..
توران خانم فرهنگی، به تبعیت از مادر بزرگوارش شیخ زاده درخشنده خانم مردوخ، استاد فولکلور کردی بود و دهها داستان و قصه و افسانه را به لهجه کردی سنندجی روایت می نمود. بجز اینها، هزاران پند و امثال و متل و نکته و سخن نغز را در کلامش نهفته داشت که بر حسب ضرورت گفتار، آنها را همچون مرواریدی از درون صدف سخنش به بیرون می غلطاند ..
توران خانم سرانجام پس از سپری ساختن عمری نسبتاً پربرکت و طولانی در سن هفتاد و شش سالگی، در شب جمعه یکم تیرماه سال 1385 شمسی دعوت حق را لبیک گفت و دار فانی را وداع نمود و جان به جان آفرین تسلیم گردانید و روی در نقاب خاک کشید. جنازه‌اش در قطعه هشت بهشت محمدی سنندج به خاک سپرده شد. روانش هماره شاد باد ..
نگارنده این سطور، از میان داستانهایی که توران خانم فرهنگی به زبان شیرین کردی سنندجی روایت نموده است، قریب به بیست داستان را بر نوار کاست ضبط کرده و سپس آنها را با رسم الخط کردی مکتوب نموده است. برای نمونه، یکی از همین قصه‌های جذاب و دلکش را، موسوم به «مریه‌می زه‌رد و سووری»، در سال 1368 در مجله کردی آوینه به چاپ رسانیده و منتشر ساخته است.
سوران کردستانی