عةشيرةي ثيران


زنجيرة وتاريَك لةبارةي

ريَورَةسمةكاني ولآتي كوردةواري

دوكتؤر سؤران كوردستاني


كورتةوتاري حةوتةم

 عةشيرةي ثيران

    يةكيَكي ديكة لة عةشايري دانيشتووي شارستاني ثيرانشار لة ثاريَزطةي ئازةربايجاني رؤذاواييدا؛ هوَزي بةناوبانطي (ثيران)ة كة يةكيَكة لة هوَزةكاني بلَباس و لة حةوت تايفة ثيَك هاتووة كة بريتين لة:

ـ تايفةي ئةحمةدي.

ـ تايفةي مووريك.

ـ تايفةي سادات.

ـ تايفةي بةرضةم.

ـ تايفةي ثيَوا.

ـ  تايفةي سليَمان قةرةني.

ـ تايفةي ئةمين عةشايري.

    تايفةكاني هوَزي ثيران لة رؤذطاراني ثيَشوودا لة سي ديَي ناوضةي ثيرانشاردا نيشتةجيَ بوونة؛ بةلآم ئيَستا بلآوةيان كردووة و تةنانةت هيَنديَكيشيان لة كوردستاني عيَراقدا طيرساونةتةوة.

    نشينطةي عةشيرةي ثيران لة كوردستاني ئيران بريتي‌ية لة سي طوند كة هةموويان كةوتوونةتة شارستاني ثيرانشارةوة. ئةم ديَيانة بريتين لة:

شيناويَ؛ زةزطةتةن(خانيَ)؛ كةلَةكين؛ بندرَة؛ دةلآوان؛ قزقاثان؛ قةمتةرة (كاول بووة)؛ تةمةرضيان (كاول بووة)؛ زيَوة؛ كوَنة لاجان؛ طولآوا؛ طةزطةزك؛ ديَلَزيَ؛ قةلآتة رةش؛ نةمةنجة؛ باديناويَ؛ طردي مخان؛ ضيانة (ثيرانان)؛ سؤقالوو؛ خواجالَي؛ زيَدان؛ قةلآتي مووتاويَ؛‌ ئيَمناباد؛ جةرَان؛ سيَ طردتكان؛ كاسوورة ديَ؛ كؤنة خانيَ (ئيَستا شارة)؛‌ وةتماناوا؛ ئةبلَةس؛ سةيداوا (كاول بووة).

    كؤنترين ناوةندي قةلَةمرَةوي ئةم عةشيرةية (خانيَ)ية كة هةر لة سالَي هةزار و سيَسةد و ثةنجا و دووي هةتاوييةوة؛ بة ناوي (ثيرانشار) ئةناسريَ.

    طةورةترين ديَي عةشيرةي ثيران (قةلآي شيناويَ)ية كة هةر لة كؤنةوة ناوةندي دةسةلآتداريي هوَزي ثيران بووة و ئيَستا نشينطةي بنةمالَةي (ئةمين عةشايري)‌ية. ئةم قةلآية كةوتووةتة سةر تةثكيَك لة يةك كيلؤمةتريي ثيرانشارةوة.

    لةم قةلآيةدا لة سةردةمي قةرةني ئاقاي ثيراندا عيمارةتيَكي زوَر طةورة و بةشكوَ و جوان ساز كراوة (نزيكةي سةد سالَ ثيَش)؛ بةلآم دةوروبةري ثةنجا سالَ ثيَش جاريَك تةعمير كراوةتةوة.

    ئةم عيمارةتة؛  ثيَكهاتووة لة ضوار شوورة يان بورجةك بؤ ثارَاستني قةلآكة و هةروةها حيسار و بةشي ئةندةرووني و بيرووني و هيَواني طةورة و بةرين.

    ئيَستا لة رؤذطاري ئيَمةدا؛  حاجي حةمةدةمين ئاقاي ئةمين عةشايري‌ كة ثياويَكي بة ئةزموون و ريَزدار و ميوانثةروةرة لة قةلآي شيناويَدا نيشتةجيَ‌ية.

    شةجةرةي عةشيرةي ثيران بةم جؤرةية:

ئووسؤ (باثيرة طةورة)؛ كةريم؛ قةرةني ئاقاي ثيران؛ مامةند؛ حةمةدةمين؛ حةسةن؛ حةمةدةمين ئاقا.

    زنجيرةي سةرؤكةكاني عةشيرةي ثيران بريتين لة:

حةمةداقا (سةروَكي عةشيرة)؛ مامةندي شيَخ ئاقايي؛ ئا رةحماني روَستةمي؛ كويَخا مةرةز؛ مام رةسوول مامةندي شيَخ ئاقايي (ئيَستا سةرؤكي عةشيرةية).  

بة ثيَي قسةي حةمةدمين ئاقاي ئةمين عةشايري؛ ئةو مةرجانة وا ئةبنة

هوَي هةلَبذاردني يةكيَك بؤ سةرؤكي عةشيرة؛ بريتين لة:

يةك/ سةروَكي عةشيرة ئةبيَ ويسعةتي زؤر و دلَي ئاوا بيَ و خةلَك بضيَتة ذيَر رةشمالَةكةي و بة كورتي ناني زؤر بيَ.

دوو/ رةشادةتي بيَ و دليَري و ئازايي و نةترسيي ليَ بوةشيَتةوة.

سيَ/ دةمرَاست بيَ و ميرزاي هةبيَ.

ضوار/ راو و شكار و دةستة و بةستةي هةبيَ.

تايفةي مووريك لة هوَزي ثيران

    تايفةي مووريك لة دةوروبةري سةد و بيست سالَي ثيَش (لة دةورةي قاجار)دا لة ناوضةي رةواندز لة كوردستاني عيَراقةوة هاتوونةتة كوردستاني روَذةلآت و ديَي (زةرطةتةن‌)يان كرَيوة و تيَيدا نيشتةجيَ بوونة. ناوي ئةم شويَنة ئيَستا (ثيرانشار)ة.

    هةروةها تايفةي مووريك بلآوةيان كردووة و بةشيَكيان لة ضةن شويَني كوردستاني عيَراقدا نيشتةجيَ بوونة. ئةو شويَنانة بريتين لة:

    خةلَيفان (لة دةوروبةري رةواندز)؛ خؤران؛ وةهةروةها لة دةوبةري حةرير و باتاس.

    زةويداران (مالكان)ي تايفةي مووريك هةذدة بنةمالَة (نزيكةي سةد كةس)ن كة لة زةرطةتةندا نيشتةجيَن.

    هةروةها مالكاني تايفةي مووريك لة ثيَنج طوندي ثيرانشاردا نيشتةجيَن كة ئةم ديَيانةن:

    كةلَةكين (دةوروبةري سةد كةس)؛ بندرَة (دةوروبةري ضل كةس)؛‌ دةلآوان (دةوروبةري سي كةس)؛ قسقاثان و قةمتةرة (دةوروبةري سةد كةس).

    تايفةي مووريك ثيَكهاتووة لة سةد و ثةنجا بنةمالَة كة لةمانة حةفتا و ثيَنج بنةمالَة مالكن و حةفتا و ثيَنج بنةمالَةش كرمانجن. حةشيمةتي تايفةي مووريك لةسةر يةك نزيكةي هةشت سةد كةسة.

    باثيرة طةورةي تايفةي مووريك حةمةداقا بووة. حةمةداقاي مووريك هةشت كورَي بووة كة بريتين لة:

محموود؛ مامةند؛ سمايل؛ برايم ئاقا؛ شيَخ ئاقا؛ حةسةن؛ مستةفا.

    برايم ئاقاي مووريك شةش كورَي بووة كة بريتين لة:

عةلي؛ موراد؛ كاك الله؛ مامةند ئاقا؛ سوارة؛ ئةحمةد.

    مامةند ئاقاي مووريك كورَي برايم ئاقاية كة شةش كورَي بووة. كورَةكاني ئةمانةن:

فةتاح؛ جةمشيد؛ كةشاوةرز؛ مام عةزيز‌ (عةزيز ئاقاي بيركاني)؛ ئةمير؛ ئةحمةد.

    مام عةزيز (عةزيز ئاقاي بيركاني) دوو كورَي هةية: جةمشيد و موحةمةد مامةند.

    ثياواني بةناوبانطي تايفةي مووريكيش بريتين لة:

برايم ئاقاي زةرطةتةن؛ حةسةني حةسةن ئاقاي زةرطةتةن؛ كاك رةحماني كةلَةكين؛ كويَخا مةرةزي دةلآوان؛‌ كاك مامةندي شيَخ ئاقايي قسقاثان كة ئيَستا سةرؤكي تايفةي مووريكة.

سةرضاوة:

    يةك/ وتوويَذي نووسةر لةطةلَ حةمةدمين ئاقاي ئةمين عةشايري لة قةلآي شيناويَ لة بةهاري سالَي هةزار و سيَسةد و حةفتا و حةوتي هةتاويدا.

دوو/ وتوويَذي نووسةر لةطةلَ عةزيز ئاقاي بيركاني لة نةوروَزي سالَي هةزار و سيَسةد و حةفتا و حةوتي هةتاوي لة ثيرانشاردا.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سه × 1 =